کولوسئوم: از نبرد گلادیاتورها تا تماشاخانه‌ ای تاریخی

کولوسئوم، بنای عظیم و باشکوهی که در قلب رم جا خوش کرده، شاهدی بر تاریخ پر فراز و نشیب این شهر بی‌نظیر است. این آمفی‌تئاتر خارق‌العاده که روزگاری محل نبردهای خونین گلادیاتورها و نمایش‌های حیوانات وحشی بود، امروزه به‌عنوان یکی از محبوب‌ترین جاذبه‌های گردشگری در تور ایتالیا شناخته می‌شود.

اما داستان کولوسئوم فقط به دوران باستان محدود نمی‌شود. در طول قرن‌ها، این بنا کاربردهای مختلفی داشته و شاهد رویدادهای گوناگونی بوده است. از مسابقات شمشیرزنی و نمایش‌های مذهبی گرفته تا اپرا و باله، کولوسئوم همواره محل تجمع مردم و برپایی رویدادهای مهم بوده است. در این مطلب، سفری در گذر زمان خواهیم داشت و به بررسی تاریخچه کولوسئوم رم از دوران باستان تا به امروز پرداخته خواهد شد.

 

 

کولوسئوم کجاست؟

 

بنای تاریخی کولوسئوم در میدانی به همین نام در شهر رم قرار دارد و جز مهم ترین جاذبه های گردشگری رم و ایتالیا محسوب می‌شود. برای رسیدن به کولوسئوم، می‌توانید از تراموا استفاده کنید؛ ایستگاه تراموای «Colosseo/Salvi N» که در فاصله ۲۲۰ متری آن قرار دارد و خطوط ۳ و ۸ در این ایستگاه توقف می‌کنند. همچنین مترو یکی از بهترین گزینه‌ها برای رسیدن به کولوسئوم است.

ایستگاه متروی «Colosseo» در فاصله ۳۵۰ متری از این بنا قرار دارد و خطوط MEB و MEB1 در این ایستگاه توقف دارند. علاوه بر این، ایستگاه اتوبوس «Colosseo» نیز در فاصله ۲۷۰ متری کولوسئوم واقع شده و خطوط اتوبوس ۵۱، ۷۵، ۸۵، ۸۷، ۱۱۷، ۱۱۸ و MB در این ایستگاه توقف دارند.

 

 

تاریخچه کولوسئوم

 

پس از خودکشی نرون، امپراتور فاسد روم در سال ۶۸ میلادی، ناآرامی‌ها و افراط‌های او منجر به جنگ‌های داخلی شد. در سال پرتلاطم پس از مرگ نرون، چهار امپراتور به قدرت رسیدند؛ چهارمین نفر، وسپاسیان، به مدت ۱۰ سال (۶۹-۷۹ میلادی) حکومت کرد.

امپراتورهای فلاویان، شامل وسپاسیان و پسرانش تیتوس (۷۹-۸۱) و دومیتیان (۸۱-۹۶)، تلاش کردند تا افراط‌های دربار را کاهش دهند، اقتدار سنا را بازگردانند و رفاه عمومی را ترویج کنند. وسپاسیان زمین‌های نرون در مرکز شهر روم را به مردم بازگرداند و اعلام کرد که در محل آن یک آمفی‌تئاتر جدید برای مبارزات گلادیاتورها و سرگرمی‌ها ساخته شود.

کولوسئوم، این بنای عظیم و باشکوه در قلب رم، نمادی از تاریخ پرفرازونشیب این شهر است. در طول سالیان متمادی، کولوسئوم علاوه بر برگزاری نبردهای خونین گلادیاتورها، شاهد رویدادهای گوناگونی از نمایش‌های حیوانات وحشی گرفته تا اپرا و باله بوده است. این آمفی‌تئاتر باستانی که روزگاری محل تجمع مردم برای تفریحات خشونت‌آمیز بود، اکنون به‌عنوان یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری ایتالیا شناخته می‌شود که سالانه بیش از ۴ میلیون نفر را به‌سوی این کشور روانه می‌کند.

ساخت کولوسئوم پس از حدود یک دهه با افتتاح توسط تیتوس در سال ۸۰ میلادی و جشنواره‌ای شامل ۱۰۰ روز بازی به پایان رسید. تیتوس با مدیریت بحران ایجاد شده پس از فوران آتشفشان وزوویوس در سال ۷۹ میلادی که شهرهای هرکولانیوم و پمپئی را نابود کرد، علاقه و احترام مردم را به دست آورد. مراحل نهایی ساخت کولوسئوم در دوران حکومت دومیتیان تکمیل شد. کولوسئوم، بزرگ‌ترین آمفی‌تئاتر دنیای روم با ابعاد ۱۹۰ در ۱۵۵ متر، به‌صورت یک سازه مستقل از سنگ و بتن ساخته شد.

کولوسئوم حدود چهار قرن فعال بود تا اینکه مشکلات امپراتوری روم غربی و تغییر سلایق عمومی به مبارزات گلادیاتوری و سرگرمی‌های بزرگ پایان داد. حتی در آن زمان، میدان به دلیل رعدوبرق و زلزله آسیب دید. در قرن‌های بعد، کولوسئوم رها شد و به‌عنوان معدن سنگ برای پروژه‌های ساختمانی مختلف استفاده شد.

از قرن هجدهم، پاپ‌ها تلاش کردند تا این آمفی‌تئاتر را به‌عنوان مکان مقدس مسیحی حفظ کنند، هرچند مشخص نیست که آیا شهدای اولیه مسیحی در کولوسئوم جان باخته‌اند یا خیر. در قرن بیستم، ترکیبی از عوامل طبیعی و انسانی حدود دو سوم کولوسئوم اصلی را تخریب کرد، اما از دهه ۱۹۹۰ بازسازی آن آغاز شد و همچنان ادامه دارد و کولوسئوم به یکی از جاذبه‌های اصلی گردشگری جهان تبدیل شده است.

 

 

کولوسئوم: صحنه‌ای برای نبرد گلادیاتورها، حیوانات وحشی و نمایش‌های حماسی

 

در طول دوره‌های مختلف، کولوسئوم رم، رخدادهای مختلفی را به خود دیده است. این آمفی‌تئاتر عظیم که روزگاری محل برگزاری نبردهای گلادیاتورها، شکار حیوانات وحشی و نمایش‌های حماسی بود، هنوز هم عظمت و شکوه امپراتوری روم باستان را به رخ می‌کشد. برخی از کاربردهای این بنای تاریخی عبارت‌اند از:

 

مبارزات گلادیاتورها

 

گلادیاتورها، مبارزان شجاعی بودند که در نبردهای خونینی که در کولوسئوم برگزار می‌شد، شرکت می‌کردند. این افراد که اغلب از میان اسرای جنگی، مجرمان یا برده‌ها انتخاب می‌شدند، برای سرگرم‌کردن تماشاگران و اثبات قدرت و شجاعت خود تا پای جان می‌جنگیدند.

مدارس گلادیاتوری محل آموزش این مبارزان بود. در این مدارس، گلادیاتورها فنون رزمی مختلف را می‌آموختند و برای نبردهای مرگبار آماده می‌شدند. نبردهای گلادیاتوری انواع مختلفی داشت و در هر نوع، مبارزان با سلاح‌ها و تجهیزات خاص خود به مصاف هم می‌رفتند.

برخی از گلادیاتورها به شهرت و محبوبیت زیادی دست می‌یافتند و مورد تشویق تماشاگران قرار می‌گرفتند. بااین‌حال، سرنوشت اکثر آنها مرگ در میدان نبرد بود. نبردهای گلادیاتوری، نمادی از خشونت و بی‌رحمی در امپراتوری روم باستان هستند و تا به امروز بحث‌های زیادی را در مورد اخلاقیات این نوع سرگرمی برانگیخته‌اند.

 

وناسیون: نبردی میان غول‌های طبیعت

 

علاوه بر نبردهای گلادیاتورها، نمایش‌های دیگری نیز در کولوسئوم برگزار می‌شد که وناسیون نامیده می‌شدند. در این نمایش‌ها، حیوانات وحشی از نقاط مختلف جهان به رم آورده می‌شدند و در مقابل یکدیگر یا در برابر گلادیاتورها می‌جنگیدند.

برای برگزاری وناسیون، صحنه نبرد کولوسئوم به‌گونه‌ای تزیین می‌شد که تا حد ممکن شبیه به زیستگاه طبیعی حیوانات باشد. فیل‌ها، شیرها، ببرها، خرس‌ها، کرگدن‌ها و بسیاری از حیوانات وحشی دیگر در این نمایش‌ها شرکت می‌کردند و نبردهای خشونت‌باری را با یکدیگر یا با گلادیاتورها به نمایش می‌گذاشتند.

وناسیون نیز مانند نبردهای گلادیاتوری، با استقبال زیادی از سوی تماشاگران روبرو می‌شد و هیجان و شور و نشاط را به کولوسئوم می‌آورد. بااین‌حال، این نمایش‌ها نیز با انتقاداتی همراه بود و بسیاری از مردم آنها را نوعی حیوان آزاری و بی‌رحمی می‌دانستند.

 

سیلوا: بازسازی طبیعت در قلب کولوسئوم

 

نوع دیگری از نمایش‌های اجرا شده در کولوسئوم، سیلوا نام داشت. در این نوع نمایش، هنرمندان و طراحان صحنه با استفاده از دکور و ترفندهای مختلف، زیستگاه‌های طبیعی حیوانات را در داخل کولوسئوم بازسازی می‌کردند.

در سیلوا، علاوه بر حیوانات، گاه شخصیت‌های افسانه‌ای و موجودات خیالی نیز حضور داشتند و داستان‌های اساطیری و حماسی به نمایش گذاشته می‌شد. این نوع نمایش‌ها که جزئی از فرهنگ مردم ایتالیا بود با خلاقیت و ظرافت زیادی طراحی و اجرا می‌شدند و تماشاگران را به دنیای دیگری می‌بردند.

 

 

 معماری و طراحی کولوسئوم

 

 کولوسئوم، نه‌تنها نشان‌دهنده مهارت مهندسی و هنری رومی‌ها است، بلکه بازتابی از فرهنگ، سرگرمی و زندگی اجتماعی آن دوران محسوب می‌شود. در ادامه، به بررسی ویژگی‌های معماری و طراحی شگفت‌انگیز کولوسئوم خواهیم پرداخت.

 

 مصالح مستحکم

 

 کولوسئوم از مواد متنوعی مانند سنگ تراورتن، آجر، بتن رومی و مرمر ساخته شده است. استفاده از سنگ تراورتن برای ایجاد استحکام و دوام و استفاده از بتن برای سرعت‌بخشیدن به ساخت‌وساز، از نکات برجسته معماری این بناست.

 

 ساختار بیضی‌شکل

 

 طراحی بیضی‌شکل کولوسئوم به توزیع بهتر جمعیت و دید کامل تماشاگران به صحنه کمک می‌کرد. این ساختار همچنین امکان خروج سریع جمعیت را فراهم می‌کرد که در آن زمان یک نوآوری محسوب می‌شد.

 

 

 تقسیم‌بندی طبقات

 

 کولوسئوم شامل چهارطبقه بود که هر طبقه به گروه خاصی از جامعه اختصاص داشت. طبقات پایین‌تر برای افراد اشراف و طبقات بالاتر برای عموم مردم طراحی شده بود.

 

 سیستم راهروها و صندلی‌ها

 

 راهروهای متعدد و طراحی پلکانی صندلی‌ها باعث می‌شد که تماشاگران به‌راحتی به جایگاه‌های خود دسترسی داشته باشند. این طراحی به مدیریت بهتر جمعیت و جلوگیری از ازدحام کمک می‌کرد.

 

 

 سیستم زهکشی پیشرفته

 

 یکی از شاهکارهای مهندسی کولوسئوم سیستم زهکشی پیشرفته آن بود. این سیستم با استفاده از کانال‌ها و لوله‌های زیرزمینی، آب باران را به‌سرعت خارج می‌کرد و از آب‌گرفتگی جلوگیری می‌کرد.

 

 مکانیزم سایبان (ولاریوم)

 

ولاریوم، یک سایبان عظیم پارچه‌ای بود که برای محافظت از تماشاگران در برابر نور خورشید و باران طراحی شده بود. این سازوکار با استفاده از تیرهای چوبی و طناب‌های بزرگ کنترل می‌شد

 

 بخش‌های مختلف بنای کولوسئوم: یک شاهکار مهندسی باستانی

 

هر بخش از کولوسئوم، از نظر طراحی و کارکرد، نمایانگر دانش و خلاقیت مهندسان آن زمان است. در ادامه، بخش‌های مختلف این بنای تاریخی را بررسی می‌کنیم.

 

نمای خارجی کولوسئوم

نمای خارجی کولوسئوم شامل سه‌طبقه قوس‌دار با ستون‌هایی به سبک‌های دوریک، یونیک و کورنتی است که از پایین‌به‌بالا مرتب شده‌اند. این طراحی، علاوه بر زیبایی، به بنا استحکام بیشتری بخشیده است. هر قوس به‌عنوان ورودی یا خروجی استفاده می‌شد و بیش از ۸۰ ورودی امکان دسترسی سریع به داخل را فراهم می‌کرد. سنگ‌های آهکی سفیدرنگی که در این بخش به کار رفته‌اند، بازتابی از قدرت و نظم امپراتوری روم بوده‌اند.

 

 

عرصه مرکزی

عرصه کولوسئوم یک سطح مستطیلی است که با ماسه پوشیده شده بود و برای مسابقات گلادیاتورها و نمایش‌های حیوانات استفاده می‌شد. زیر این سطح، ساختاری پیچیده به نام "هیپوجئوم" قرار داشت که شامل تونل‌ها و اتاق‌هایی برای نگهداری حیوانات و تجهیزات نمایش بود. درب‌های مخفی و آسانسورهای دستی امکان جابه‌جایی سریع شرکت‌کنندگان و حیوانات را به صحنه فراهم می‌کرد.

 

 جایگاه تماشاگران

جایگاه تماشاگران به‌صورت طبقاتی طراحی شده بود تا وضعیت اجتماعی افراد را منعکس کند. نزدیک‌ترین صندلی‌ها به عرصه برای اشراف و سناتورها رزرو شده بود، درحالی‌که طبقات بالاتر به مردم عادی تعلق داشت. این طراحی نه‌تنها ظرفیت ۵۰ هزارنفری کولوسئوم را به‌خوبی مدیریت می‌کرد، بلکه نشان‌دهنده سلسله‌مراتب اجتماعی روم باستان بود.

 

 هیپوجئوم

 

هیپوجئوم، زیرزمین کولوسئوم، یکی از بخش‌های جذاب و کاربردی این بنا بود. این بخش شامل شبکه‌ای از تونل‌ها، قفس‌ها و مکانیزم‌های بالابر بود که برای آماده‌سازی نمایش‌ها استفاده می‌شد. این سیستم زیرزمینی، نشان‌دهنده دانش پیشرفته مهندسان روم در طراحی ساختارهای کاربردی و پیچیده است.

 

 

ورودی امپراتور و جایگاه ویژه

یکی از ویژگی‌های خاص کولوسئوم، ورودی اختصاصی برای امپراتور و مقامات عالی‌رتبه بود که آن‌ها را به یک جایگاه ویژه در بهترین نقطه عرصه هدایت می‌کرد. این جایگاه که با تزیینات خاصی مزین شده بود، نشان‌دهنده اهمیت مقام امپراتور و قدرت او بود. همچنین، این بخش دسترسی آسانی برای مقامات فراهم می‌کرد تا بدون نیاز به عبور از میان مردم به صندلی‌های خود برسند.

 

 طاق نصرتی کولوسئوم

طاق‌های نصرتی در چهار طرف کولوسئوم قرار دارند و نقش مهمی در تقویت ساختاری و زیبایی بنا ایفا می‌کنند. این طاق‌ها با سنگ‌های تراش‌خورده و جزئیات معماری دقیق طراحی شده‌اند و بر استحکام و دوام بنا افزوده‌اند. همچنین، این طاق‌ها نمادی از روحیه پیروزی‌طلبی روم باستان بودند.

 

 

کانال‌ها و سیستم‌های آب‌رسانی

یکی از ویژگی‌های حیرت‌انگیز کولوسئوم، سیستم پیشرفته آب‌رسانی آن بود. کانال‌ها و لوله‌هایی برای تأمین آب جهت شست‌وشوی عرصه و همچنین ایجاد جلوه‌های ویژه آبی در نمایش‌ها به کار گرفته می‌شد. این سیستم‌ها، نشان‌دهنده دقت و مهارت رومیان در مدیریت منابع آب است.

 

جاذبه‌های دیدنی اطراف کولوسئوم

 

 در ادامه، به معرفی مکان‌های دیدنی و جذاب در نزدیکی کولوسئوم می‌پردازیم که حتماً ارزش بازدید را دارند.

• فروم رومی (Roman Forum): بقایای شهر باستانی رم که مرکز سیاسی، اقتصادی و مذهبی امپراتوری روم بوده و تجربه‌ای عمیق از تاریخ را به شما ارائه می‌دهد.
• طاق کنستانتین (Arch of Constantine): طاقی باشکوه و تاریخی که به‌افتخار پیروزی کنستانتین کبیر ساخته شده و نمادی از قدرت و شکوه رم باستان است.
• تپه پالاسیوم (Palatine Hill): یکی از قدیمی‌ترین بخش‌های رم که گفته می‌شود محل زندگی بنیان‌گذاران این شهر، رموس و رمولوس بوده است.
• باسیلیکای ماکسنتیوس و کنستانتین (Basilica of Maxentius and Constantine): یکی از بزرگ‌ترین و شگفت‌انگیزترین سازه‌های رم باستان که عظمت معماری دوران امپراتوری را نشان می‌دهد.
• کلیسای سن کلمنته (Basilica of San Clemente): کلیسای تاریخی که در زیر آن چندین لایه از تمدن‌های مختلف از دوران رومی تا قرون‌وسطی کشف شده است.
• تئاتر مارسلوس (Theatre of Marcellus): یک تئاتر باستانی که الگویی برای معماری کولوسئوم بوده و هنوز بقایای آن قابل‌مشاهده است.
• موزه کپیتولینه (Capitoline Museums): موزه‌ای فوق‌العاده که مجموعه‌ای از آثار هنری و تاریخی بی‌نظیر از دوران رم باستان را در خود جای‌داده است.
• پانتئون (Pantheon): معبدی شگفت‌انگیز با معماری خیره‌کننده که یکی از بهترین نمونه‌های باقی‌مانده از مهندسی رم باستان است.

 

 

نحوه دسترسی به کولوسئوم

 

 برای رسیدن به کولوسئوم می‌توانید از روش‌های زیر استفاده کنید:

• استفاده از مترو

 خط B متروی رم مستقیماً به ایستگاه کولوسئوم می‌رود. این سریع‌ترین و راحت‌ترین روش برای دسترسی به کولوسئوم از هر نقطه شهر است.

• استفاده از اتوبوس

 چندین خط اتوبوس شهری مانند خطوط ۷۵، ۸۱ و ۱۷۵ به نزدیکی کولوسئوم می‌رسند. اتوبوس‌ها گزینه‌ای اقتصادی و مناسب برای گردشگران هستند.

• تاکسی و خدمات اشتراک‌گذاری خودرو

 تاکسی‌ها و خدماتی مانند اوبر (Uber) و بولت (Bolt) در رم فعال هستند و می‌توانند گزینه‌ای راحت اما گران‌تر برای سفر به کولوسئوم باشند.

 

زمان بازدید و قیمت بلیت Colosseum

 

سالانه حدود ۴ میلیون گردشگر تنها برای بازدید از کولوسئوم به رم سفر می‌کنند. برای مدیریت تعداد زیاد بازدیدکنندگان، تعداد مراجعین کولوسئوم در هر زمان محدود است. این مکان می‌تواند در هر زمان حدود ۳۰۰۰ بازدیدکننده را در خود جای دهد.

ساعات بازدید از کولوسئوم در شهر رم نیز در روزهای عادی، از ساعت ۸:۳۰ صبح تا ۷:۱۵ بعدازظهر است. از ۱ اکتبر تا ۲۶ اکتبر، ساعات بازدید از ۸:۳۰ صبح تا ۶:۳۰ بعدازظهر و از ۲۷ اکتبر تا ۳۱ دسامبر، از ۸:۳۰ صبح تا ۴:۳۰ بعدازظهر تغییر می‌کند.

قیمت بلیت کولوسئوم: 

• بلیت انفرادی برای کولوسئوم ۱۸ یورو برای هر نفر است.
• تورهای راهنما با راهنما از حدود ۴۰ یورو برای هر نفر شروع می‌شود.

 

 

حقایقی درباره کولوسئوم

 

با گذشت حدود ۲۰۰۰ سال از ساخت بنای بی‌نظیر شهر رم یعنی کولوسئوم، حقایق و رخدادهای متعددی در این بنا رخ‌داده است. این حقایق هر کدام بخشی از تاریخ شهر رم را در خود جای‌داده‌اند: 

۱. کولوسئوم توسط ده‌ها هزار برده یهودی که توسط امپراتور وسپاسیان به رم آورده شده بودند ساخته شد. ساخت کولوسئوم نزدیک به ۱۰ سال طول کشید و در سال ۸۰ میلادی به پایان رسید.

۲. کولوسئوم بزرگ‌ترین آمفی‌تئاتر ساخته شده تا کنون است و می‌توانست تا ۸۰,۰۰۰ نفر تماشاگر را در خود جای دهد. این مکان برای رویدادهایی مانند نبردهای گلادیاتورها، شکار حیوانات و اعدام‌های عمومی استفاده می‌شد.

۳. کولوسئوم روی یک دریاچه مصنوعی ساخته شد که برای ساخت آمفی‌تئاتر تخلیه شده بود. این دریاچه بخشی از قصر طلایی نرون بود که برای ساخت کولوسئوم تخریب شد.

۴. نام اصلی کولوسئوم، آمفی‌تئاتر فلاویان بود که به نام سلسله فلاویان امپراتورها که آن را ساختند، نام‌گذاری شد.

۵. کولوسئوم یک سیستم پیچیده از تونل‌ها و اتاق‌های زیرزمینی به نام هیپوجئوم داشت که گلادیاتورها، حیوانات و ماشین‌آلات برای جلوه‌های ویژه را در خود جای می‌داد. هیپوجئوم در قرن نوزدهم دوباره کشف شد.

۶. بازی‌ها گاهی تا ۱۰۰ روز ادامه داشتند! بااین‌حال، در نهایت مسابقات دیگر شامل کشتن حیوانات و نبردهای گلادیاتوری نبودند. آخرین نبردهای گلادیاتوری در سال ۴۳۵ میلادی و آخرین شکار حیوانات در سال ۵۳۲ میلادی برگزار شد.

۷. کولوسئوم توسط حداقل ۳ آتش‌سوزی بزرگ و ۴ زلزله به‌شدت آسیب دید. این سازه طی سال‌ها بارها تعمیر و بازسازی شده تا به شکوه اولیه‌اش بازگردد.

۸. کولوسئوم جزو میراث جهانی یونسکو است و یکی از بزرگ‌ترین دستاوردهای معماری امپراتوری روم به شمار می‌رود. این مکان همچنین یکی از پربازدیدترین جاذبه‌های گردشگری در رم است.

امروزه، کولوسئوم یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری ایتالیا و میراث جهانی یونسکو است که هر ساله میلیون‌ها نفر از سراسر جهان از آن دیدن می‌کنند تا با بخشی از تاریخ بزرگ و پرشکوه رم باستان آشنا شوند. شما نیز می‌توانید با خرید تور ایتالیا و  سفر به رم از زیبایی‌های حیرت‌آور این بنا لذت برده و تجربه‌ای فراموش‌نشدنی را به ثبت برسانید.